سمنوپزان آئینی دیرینه در کاشان
تاریخ انتشار: ۲ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۷۲۵۱۲
منطقه فرهنگی کاشان، شهری با قدمت اصیل و فرهنگ هشت هزار ساله سرشار از آئین‌های مذهبی است که سمنوپزان یکی از این آئین‌های سنتی به شمار می‌آید و پخت دسته جمعی آن رواج زیادی میان خانواده‌های این منطقه دارد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از اصفهان، سمنو یکی از دسرهای خوشمزه و سنتی ایرانی است که برخلاف دیگر دسرها زمان زیادی برای تهیه آن نیاز است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سمنو هر سال در روز اول فروردین به عنوان یکی از سین‌های هفت‌سین بر سر سفره عید قرار می‌گیرد و یکی از معروف‌ترین خوراکی‌ها میان ایرانیان است. منطقه فرهنگی کاشان با قدمت اصیل و فرهنگ هشت هزار ساله سرشار از آئین‌های مذهبی است که سمنوپزان یکی از این آئین‌های سنتی به شمار می‌آید و پخت دسته جمعی آن رواج زیادی در میان خانواده‌های این منطقه دارد.
سمنو در منطقه کاشان و شهرهای اطراف آن از قداست خاصی برخوردار است، آن را منتسب به غذاهای اهل بیت (ع) می‌دانند و با نذر کردن در پخت آن حوائج خود را از خداوند می‌طلبند. پخت این غذای نذری در محلات قدیمی منطقه کاشان و خانه‌هایی ساده و بی آلایش با حیاطی بزرگ که یادآور دوران شیرین کودکی است در دیگ‌های بزرگی روی آتش انجام می‌شود.
در این مراسم مذهبی چند نفر از همسایگان برای کمک می‌آیند، پشت دیگ‌ها می‌ایستند و مدام سمنوهای خوشرنگ و لعابی را هم می‌زنند، امکان ندارد در چنین فضایی قرار بگیرید و خود را برای دقایقی میان رنگ‌ها، عطرهای شیرین و خاطره‌ساز رها نکنید. پخت و صرف سمنو علاوه بر برآوردن حاجت خاصیت‌های غذایی و درمانی زیادی دارد و برای بسیاری از بیماری‌ها مفید است، اما مراحل پخت آن طولانی است و مهارت خاصی نیاز دارد.
رضا عباسی که چند سالی است دستی در پخت سمنو دارد، می‌گوید: سمنو غذایی مقدس است که زنان برای گرفتن حاجت خود نذر خانم حضرت زهرا (ع) و به نیابت از ایشان آن را بین مردم توزیع می‌کنند.
وی با اشاره به سختی مراحل پخت این غذا، تاکید می‌کند: ابتدا گندم‌ها را با آب سرد می‌شوییم و در ظرفی حاوی آب سرد قرار می‌دهیم تا جوانه بزنند، برای پخت سمنو باید از گندم کامل استفاده شود که دارای خاصیت جوانه زدن باشد، طی ۲۴ ساعت هر ۸ ساعت یک بار آب گندم‌ها را عوض می‌کنیم.
این آشپز اهل کاشان ادامه می‌دهد: پس از گذشت ۲۴ ساعت سر گندم‌ها سفید می‌شود و باید آنها را آبکشی کنیم، سپس گندم‌ها را بین یک دستمال تمیز قرار می‌دهیم، طی ۴۸ ساعت آینده باید این پارچه را آب سرد مرطوب نگه داریم تا گندم‌ها جوانه بزنند.
عباسی تصریح می‌کند: پس از اینکه گندم‌ها جوانه زدند آنها را داخل یک سینی مناسب می‌ریزیم و روی آن را با یک پارچه نم‌دار می‌پوشانیم تا خشک نشوند طی ۲۴ تا ۴۸ بعد گندم‌ها ریشه می‌زنند که رنگ ریشه مایل به رنگ نقره‌ای است و بین ۵ تا ۱۰ سانتی متر بلند می‌شود.
وی اضافه می‌کند: در این مرحله رنگ گندم‌ها هم رو به سبزی می‌رود و مناسب‌ترین زمان برای پخت سمنو زمانی است که رنگ گندم‌ها سبز کمرنگ باشد اگر رنگ گندم سبز تیره شود دیگر به درد نمی‌خورند و باعث تلخ شدن سمنو می‌شوند.
مسئول پخت سمنو نذری در کاشان اظهار می‌کند: به همین دلیل زمانی که گندم‌ها را برای ریشه زدن در سینی قرار می‌دهید باید مدام حواستان باشد که وقتی رنگ گندم‌ها سبز کمرنگ بود پخت سمنو را آغاز کنید، پس از اینکه جوانه گندم آماده شد، آن را به همراه یک لیتر آب گرم داخل آسیاب می‌ریزیم.
زینب نراقی، کارشناس حوزه غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کاشان در خصوص خواص غذایی سمنو، اظهار کرد: از مهم‌ترین خواص سمنو می‌توان به خواص ضد سرطان، مفید برای کودکان، مفید برای دوران بارداری، درمان کم خونی، کاهش وزن، کاهش علائم یائسگی، تقویت استخوان‌ها، تقویت سیستم ایمنی بدن و مفید برای جنین اشاره کرد.
وی ادامه داد: طب سنتی هر ماده غذایی را در طبیعتی جداگانه دسته‌بندی می‌کند و سمنو را در طبع گرم و معتدل دسته‌بندی کرده است.
کارشناس حوزه غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کاشان خاطرنشان کرد: یکی از بیماری‌هایی که مخصوصاً بانوان با آن درگیر هستند، کم خونی است سمنو به دلیل اینکه حاوی مقادیر مناسبی از اسید فولیک، ویتامین‌های گروه B و آهن است، برای درمان کم خونی و تنظیم هورمون‌های بدن مفید است.
نراقی تاکید کرد: سمنو از خوراکی‌هایی محسوب می‌شود که دارای مقادیر غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها است به همین دلیل مصرف آن به محافظت بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد که از دلایل اصلی سرطان هستند، کمک می‌کند.
وی اضافه کرد: سمنو از غذاهای چاق کننده محسوب می‌شود در حالی که با تغییر مصرف می‌تواند به کاهش وزن کمک کند سمنو حاوی مقادیر غنی از فیبر است که به همین دلیل باعث احساس سیری طولانی مدت می‌شود.
به گفته این کارشناس حوزه غذا و دارو، این غذای کامل می‌تواند باعث شود تا مشکلاتی که از یائسگی در بدن بانوان ایجاد شود را کاهش دهد به همین دلیل در این دوران توصیه می‌شود از مواد غذایی استفاده شود که این علائم را کاهش دهند مانند سمنو که علاوه بر پیشگیری از پوکی استخوان، می‌تواند به کاهش علائم یائسگی نیز کمک کند استفاده شود.
نراقی گفت: از خاصیت‌های مهم سمنو برای زنان باردار می‌توان به رفع کم خونی اشاره کرد چراکه سمنو حاوی مقادیر مناسبی از آهن است، علاوه بر این مصرف سمنو می‌تواند به رفع یبوست بارداری نیز کمک کند.
وی تصریح کرد: سمنو دارای مقادیر غنی از کلسیم و پتاسیم است و به همین دلیل برای تقویت استخوان‌ها گزینه مناسبی است و توصیه می‌شود سالمندان و افرادی که مستعد پوکی استخوان هستند از سمنو برای پیشگیری از این بیماری استفاده کنند.
کارشناس حوزه غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کاشان با بیان اینکه ویتامین C از ویتامین‌های بسیار محبوب برای تقویت سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود، عنوان کرد: به همین دلیل در فصل سرما توصیه می‌شود مصرف این ویتامین را افزایش دهیم تا از ابتلاء به بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی در امان بمانیم، سمنو حاوی مقادیر مناسبی از این ویتامین است که می‌تواند به افزایش بنیه و تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک
نراقی تاکید کرد: سمنو از خوراکی‌هایی محسوب می‌شود که خواص زیادی برای کودکان در حال رشد دارد، این غذای خوشمزه از شیره جوانه گندم درست می‌شود و به همین دلیل ارزش غذایی بسیار خوبی دارد، از مهم‌ترین خواص سمنو برای کودکان می‌توان به تقویت استخوان‌ها و کمک به رشد کودکان اشاره کرد.
وی اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین زمان‌های بارداری سه ماهه اول آن است که سیستم عصبی جنین در حال شکل گرفتن است، مصرف سمنو می‌تواند به کامل شدن سیستم عصبی جنین کمک کند، علاوه بر این مصرف این غذای خوشمزه می‌تواند به رشد استخوان‌های جنین نیز کمک کند.
کارشناس حوزه غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کاشان تصریح کرد: سمنو از مواد غذایی پر کالری محسوب می‌شود و زیاده‌روی در مصرف آن مانند هر ماده غذایی دیگری می‌تواند مضراتی داشته باشد، افرادی که دارای اضافه وزن یا مستعد چاقی هستند، بهتر است در مصرف سمنو تعادل را رعایت کنند.
عباسی تصریح می‌کند: جوانه‌های گندم را ترکیب می‌کنیم تا شبیه پوره شوند، سپس با یک پارچه تمیز آنها را صاف و عصاره به دست آمده را با آرد سبوس دار در یک قابلمه مناسب مخلوط می‌کنیم، یعنی به ازای هر یک کیلو گندم سه کیلو آرد اضافه می‌کنیم پس از اینکه مواد را به خوبی مخلوط کردیم و بعد از پایان این کار با نماز، صلوات و روضه خوانی خانم‌هایی که حاجت دارند زیر دیگ را روشن می‌کنند.
وی با اشاره به زمان طولانی مدت پخت سمنو، تاکید می‌کند: حدود ۱۵ ساعت طول می‌کشد تا این شیره گندم بجوشد و سمنویی خوب به دست بیاید و این سنت همه ساله در کاشان رواج داشته و با همکاری و همدلی مردم محلات مختلف در شهر و روستا انجام می‌شود که بالغ بر ۵ تن سمنو بین نیازمندان توزیع می‌شود.
این آشپز اهل کاشان با اشاره به اثرات مثبت پخت سمنو در منطقه کاشان، اظهار می‌کند: این کار بزرگ به دلیل سختی و طولانی بودن مراحل پخت به صورت گروهی و جمعه انجام می‌شود که از برکات این کار گروهی فرهنگ وحدت آفرینی، و جماعت را که در دین اسلام سفارش شده در بر دارد و از دیگر برکات آن اجرای فرهنگ ایثار و از خود گذشتگی را در بین محلات افزایش می‌دهد هر فردی خود را به رنج و مشقت می‌اندازد تا بتواند سمنویی مرغوب و خوب را در بین نیازمندان توزیع کند.
عباسی اضافه کرد: با کار گروهی همدلی وحدت و بررسی و مرتفع شدن مشکلات افراد تحت تأثیر قرار می‌گیرد که در پخت سمنو می‌توان به آن اشاره کرد، مردم در مراحل پخت برای برآورده شدند و حاجات خود و همشهریان خود دعا و ندبه می‌کنند.
عفت پدرام‌فر، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان تصریح می‌کند: آئین سنتی سمنوپزان یکی از مواریث فرهنگی ناملموس کهن است که ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران دارد و در بیشتر مناطق کشور با نو شدن سال و رسیدن نوروز ارتباط دارد.
وی ادامه می‌دهد: پخت سمنو منصوب به حضرت فاطمه (س) است و غذای مقدس و برکت به شمار می‌آید که در منطقه کاشان به صورت موروثی، از پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها به فرزندانشان منتقل شده است.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان اظهار می‌کند: سمنوپزان یک مراسم آئینی جمعی و مشارکتی است که سبب اتحاد، وفاق، همدلی و همکاری اهالی یک محل و آشنایان شده و باعث می‌شود افراد دور هم جمع از احوال همدیگر باخبر شوند.
پدرام‌فر ایجاد شور و نشاط در شهروندان با تماشای آئین سمنوپزی را از دیگر اهداف این همکاری می‌داند و می‌گوید: سمنو یک ماده غذایی خوشمزه و یکی از راه‌های گرفتن حاجت بانوان و توسل به خانم حضرت زهرا (س) محسوب می‌شود، پخت سمنو به‌صورت گروهی و مشارکتی برگزار می‌شود و مردم شهر خودجوش به کمک افرادی که آن را طبخ می‌کنند، می‌روند.
وی با بیان اینکه شناسایی و بسترسازی مناسب برای حفظ میراث معنوی رکن تأثیرگذار بر قوام و دوام ملت‌ها است، تاکید می‌کند: هویت و بقای مردمان هر سرزمین که حاملان اصلی، آشکار و پنهان میراث ناملموس هستند در گرو پاسداری و صیانت از ارزش‌های میراث معنوی‌شان است که می‌بایست به شایستگی معرفی و پاسداری و به نسل‌های آینده سپرده شود.
وی ادامه داد: مراسم سمنوپزان یکی از دیرینه‌ترین آداب و سنن مردمان این منطقه است که نسل به نسل از اجدادشان به ارث رسیده و هرساله به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌شود.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان خاطرنشان کرد: این مراسم ریشه در فرهنگ و اعتقادات عمیق مردمان این دیار دارد مردمان و عاشقان اهل بیت (ع) با پختن سمنو و اعتقاد به این آئین مذهبی، حاجت‌های خود را از خداوند طلب می‌کنند.
پدرام فر ادامه داد: برای پخت سمنو آرد سبوس گندم، جوانه گندم، بادام استفاده می‌شود که هر کدام فلسفه‌ای از برکت دارند.
وی با اشاره به اینکه سمنو دارای انواع ویتامین‌ها و مواد مهم مانند فسفر، کرومیوم، روی، سلنیوم، آهن و مس است، تصریح کرد: پخت سمنو در مناطق مختلف کشور انجام می‌شود، اما پخت سمنوی نذریِ با کیفیت شهرستان کاشان شیوه خاصی دارد که مورد توجه قرار گرفته و در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان تاکید کرد: تاکنون، ۲۵ رویداد فرهنگی شهرستان کاشان به عنوان میراث فرهنگی ناملموس ثبت ملی شده که از این میان، دو رویداد فرهنگی شامل مهارت بافت فرش و آئین سنتی مذهبی قالی شویان اهالی فین در خطه مشهد اردهال کاشان در فهرست ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است.
کد خبر 719380منبع: ایمنا
کلیدواژه: کاشان سمنوپزان آئین سنتی آئین های شهری فرهنگ شهروندی ميراث فرهنگي شوراي شهر کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق همین دلیل انجام می شود محسوب می شود سمنوپزان یک حاوی مقادیر منطقه کاشان مهم ترین استخوان ها گندم ها مراحل پخت رنگ گندم پخت سمنو کم خونی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۷۲۵۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هوای روز جمعه اصفهان و کاشان آلوده است
به گزارش خبرنگار مهر، شاخص کیفی هوای کلانشهر اصفهان بر اساس داده‌های ۱۵ ایستگاه سنجش فعال در ۲۴ ساعت منتهی به ساعت ۱۰ صبح جمعه هفتم اردیبهشت با میانگین ۱۳۴ وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌دهد.
بر اساس داده‌های سامانه برخط کنترل کیفیت هوای سازمان محیط‌زیست (منطقه اصفهان) شاخص هوای این کلانشهر امروز در ساعت انتشار این گزارش در ایستگاه خیابان ۲۵ آبان با عدد ۱۰۰، بزرگراه خرازی ۹۵، دانشگاه صنعتی و خیابان فیض ۸۷ و سپاهان‌شهر ۹۷ AQI در وضعیت قابل قبول و در ایستگاه خیابان احمدآباد با عدد ۱۵۶ AQI قرمز و ناسالم برای عموم شهروندان است.
شاخص هوا همچنین در ایستگاه میدان انقلاب با عدد ۱۴۷، پارک زمزم ۱۱۰، رهنان و بولوار کاوه ۱۰۷، خیابان زینبیه ۱۳۴، خیابان فرشادی ۱۱۱، کردآباد ۱۴۲، خیابان میرزا طاهر ۱۱۶ و ایستگاه ولدان ۱۱۲ AQI وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌دهد.
امروز شاخص هوا در خمینی‌شهر و سجزی با میانگین ۷۵، زرین‌شهر با میانگین ۷۰، مبارکه ۵۸ و نجف آباد با میانگین ۶۶ AQI در وضعیت قابل قبول، در کاشان با ۱۱۹ AQI ناسالم برای گروه‌های حساس، قهجاورستان با ۱۷۲ ناسالم برای عموم شهروندان و در شاهین شهر با ۳۱ AQI پاک ثبت شد. ایستگاه سنجش آلودگی هوای منطقه صنعتی دولت آباد قطع است.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
این شاخص به طور معمول برای پنج آلاینده هوا شامل مونوکسیدکربن (CO) ، اُزن (O۳)، دی اکسید نیتروژن (NO۲)، دی اکسید گوگرد (SO۲) و ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون (PM۲.۵) اندازه گیری و به طور روزانه در ایستگاه‌های پایش هوا، ثبت می‌شود.
شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»